Przysłowia szlacheckie

Przysłowia narodowe są bardzo ważnym elementem naszej kultury. Dostarczają wielu cennych informacji na temat danej epoki, zadziwiają a niejednokrotnie rozśmieszają do łez. W dużej mierze stanowią pozostałość po barwnej kulturze sarmackiej, która jak żadna inna charakteryzowała się bujnym życiem towarzyskim, skłonnością do stereotypowego patrzenia na człowieka oraz wydawania pochopnych sądów. Zapraszamy do zapoznania się z najciekawszymi (naszym zdaniem) z nich.

„Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”.
„Szlachcic bez tytułu jak pies bez ogona”.
„Poznać pana po cholewkach”.
„Zastaw się a postaw się”.
„Bić się dobrze w wielkiej kupie, a jeść w małej”.
„W małej kompanii pij, w dużej się bij”.
„Bij się choćby z diabłem, aby w dobrej sprawie”.
„Dzielnie bił, tęgo pił, ale Boga kochał”.
„Kto dobrze kocha, ten tęgo bije”.
„Bitwa nie pokój, śmierć nie życie”.
„ Jaką bronią wojujesz, od takiej zginiesz”.
„Broń pewna, żona gładka - rozkosz doczesna”.
„Hetmanem wojsko stoi”.
„Honor jak papier, gdy raz się splami, to już go nie wyczyścisz”.
„Honor nie szpeci godnego ani godny honoru”.
„W kompanii i tchórz bywa śmiały”.
„Choć bez kontusza, ale dzielna dusza”.
„Kruszyć kopie”.
„Męstwo hartuje się ranami”.
„Prawdziwe męstwo zna niebezpieczeństwo”.
„Kto mieczem wojuje, od niego zginie”.
„Szpetna rzecz, gdy kto ze srebrnej pochwy ołowianego miecza dobywa”.
„Od piwa głowa się kiwa”.
„Piwo bez chmielu, masło bez soli, koń bez ogona, kobieta bez cnoty - jednakową mają wartość”
„Gdy rusznica z nagła huknie, nieraz dusza w ciele stuknie”.
„Musi to na Rusi, w Polsce jak kto chce”.
„Jaki rycerz, taka szabla”.
„Nie każdy to jest rycerz co pod zbroją albo pancerzem się kryje”.
„Ani do pióra, ani do szabli”.
„Gdy ręka nie szermuje, szabla sama nie bije”.
„Siecz, synku, siecz, siecz, kiedy szabla ostra”.
„Szabla szablę budzi”.
„Szlachcic bez procesu jak ryba bez wody”.
„Szlachcic herbu sarnia łapka”.
„Kto nie szuka wieczerzy, tego wieczerza nie szuka”.
„Lepszy wojak niż żebrak”.
„Co wojna to nie jarmark”.
„W czasie wojny prawa milczą”.
„Hańba zacząć wojnę przy rycerskim pasie, a kończyć przy prostym powrozie”.
„Kij na chłopy, żelazo na szlachtę”.
„Kleryk to wróbel na szlachecką pszenicę”.
„Ma szlachcic zasłonę, kiedy widzi, że przedniejsi grzeszą”.
„Nie trzeba ci, szlachcicu, posagu szukać na księżycu”.
„Niechaj szlachcic nie bierze żony od szynkwasu”.
„Pierze na pawie, szlachcic w złej sławie”.
„Przyszedł Klemens w kożuszynie, Klemensowa w płachcie; posiedzieli rok na karczmie, równają się szlachcie”.
„Panowie szlachta w chodaczkowych butach”.
„Chmiel po tyczkach, a szlachcic po chłopach pnie się do góry”.
„Kogo szlachta pokocha, tego zje”.
„Polski szlachcic więcej znaczy niż zamorski książę”.
„Szlachcic szlachcicowi rękawa nie urwie”.
„Szlachcic w ferworze stu wrogów zmoże”.
„Szlachectwo zobowiązuje”.
„Ugościć szlachcica to nie żarty”.
„Jeśli sam człowiek niewiele wart, to i szlachectwo mu nie pomoże”.

Bibliografia:
1) "Mądrej głowie dość... przysłowie." Oficyna Wydawnicza "Stopka", Łomża 1992
2) O. Kolberg, Przysłowia, oprac. S. Świrko, wyd. II, Warszawa 1977, s. 452.
3) D. i W. Masłowscy, Przysłowia polskie i obce od A do Z, wstęp K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2003, s.412-413.